Çocuk Yetiştirmede Anne-Baba Tutumları

Konuk Yazar: Psikolog Burcu SUBAŞI çocuk yetiştirmede anne - baba tutumlarının önemini anlatıyor.

Merhaba Sevgili anne babalar,

Bu yazımızda sizlere çocuk yetiştirmede anne baba tutumlarının öneminden özetle bahsediyor olacağız;

Anne ve babaların çocuğu yetiştirirken sergiledikleri tutumlar, Çocuğun aile içindeki konumu ile ilgili algısı, diğer aile bireyleri ve ebeveynleri ile olan etkileşimi gibi konular okul öncesi dönemde temelleri atılan konulardır.


Okul öncesi gelişim döneminde olan çocuk için sosyalleşme ilk önce aile ortamında başlar. Özdeşim kurduğu kişi veya kişileri ise ailesi ya da ailesine yakın olan çevreden seçer. Çocuğun kendi kendine yetebilen, özgüveni olan, kendine ve diğer bireylere sevgi duyan, toplum kurallarını özümseyip kolay adapte olabilen ve gelişmiş bir benlik algısına sahip bir birey olarak yetişmesinde en önemli unsur ise anne ve babanın çocuk yetiştirme tarzıdır. Çocuğu yetiştirirken onun bağımsız bir birey olduğu, kendine özgü istek ve beklentileri olduğu da göz ardı edilmemelidir. Anne ve babaların çocuklarının gelişim dönemlerinin özelliklerini bilmeleri; gelişim düzeylerine uygun iletişim kurmaları ve sağlıklı bir psikososyal destek sağlamaları için çok önemlidir. Bu bilgilerin ışığında ebeveyn tutumlarını olumlu ve olumsuz olmak üzere 2 şekilde anlatabiliriz;

Aşırı Serbest Anne Baba Tutumu: Çocuğun yaptığı her şey hoş görülür. Çocuk hiçbir kısıtlama olmaksızın başına buyruk hareket eder. Disiplin yoktur.Sınırsız özgürlük verildiği, kurallara uyma gerekliliği olmadığı ve denetimden yoksun olduğu için nerede ve nasıl davranması gerektiğini bilmez. Aile tarafından denetim altına alınmaz hatta kendisine ve çevresine zarar verebilecek davranışlarda bile denetimden uzaktır. Genellikle anne ve baba çocuğun davranışlarına karışmaz yalnız problem yaşanılan bir durumda müdahale ederler. Çocuklarının etkisi altında kaldıkları için çocuklar her istediklerini yaptırırlar ve benmerkezci yapıdadırlar. Her istedikleri yerine getirildiği ve kural tanımadıkları için okul hayatlarında sorun yaşayan ve uyum sıkıntısı çeken çocuklardır.

Aşırı Sert ve Otoriter Anne Baba Tutumu: Karar mekanizması anne ve babadır. Tutumları hoşgörüsüz, sert ve katıdır. Bu aşırı disiplin çocuğu bezdirir.Çocuğun anne ve babanın vermiş olduğu kararlara kayıtsız ve şartsız uyması beklenir. Çocuğun en doğal hakları bile uslu durmanın ödülü olarak verilir. Dış denetimli, onay ihtiyacı duyan ve yönlendirilmeye açık olan çocuklardır. Okul hayatında da stresli ve tedirgin yapıdadırlar. Karın ve baş ağrısı, mide bulantısı, kusma gibi somatik belirtiler gösterebilirler. Ceza görmemek için yalan söyleme eğilimi görülebilir. Aşırı denetimden ötürü pasif bir yapıdadırlar. Sürekli eleştiri aldıkları için benlik saygılarında düşüşler gözlenebilir. Kibar, sessiz, dürüst ve uslu ya da tam tersi isyankâr mizaca sahip olarak nitelendirilebilen çocuklardır. Okul ortamında genellikle sessiz, çekingen ve arkadaşlarının etkisinde kalan bir yapı sergilerler.

Aşırı Koruyucu Anne ve Baba Tutumları: Çocuklar adeta cam fanus içinde yetiştirilirler ve başlarına tehlikeli bir şey gelebilir endişesi ile yalnız başlarına hiçbir şey yaptırılmaz. Çocuğa hep ailenin küçük bebeği gözüyle bakılır, sorumluluk yüklenmez ve her şeyi çocuk adına anne ve babalar hallederler. Hastalanmasın, üzülmesin, ağlamasın, yorulmasın, zarar görmesin diye aile üyeleri sürekli tetiktedirler ve gayret sarf ederler. Çocuklarına aşırı bağımlıdırlar ve onlar için sürekli kaygılanırlar. İnce kas motor ve öz bakım becerilerinde de yaşıtlarını geriden takip edebilirler. Kendi başlarına karar almadıkları için problem çözme ve akıl yürütme becerileri düşük olabilir. Koruyucu tutum sergilenen çocuklar ailesine aşırı bağımlı, çekingen ve özgüveni düşük bireyler olabilirler.

Reddedici Anne ve Baba Tutumları: Bu tür ailelerde çocuğa ilgi, sevgi, sıcaklık verilmez ve merhamet gösterilmez. Çocuk başarısız olduğu durumlarda yoğun eleştirilere maruz kalır. İyi yönleri görmezden gelinerek sürekli olumsuz özellikleri üzerinde durulur. Bazen sadece anne ya da baba çocuğa karşı reddedici şekilde davranır. Aile içinde genel olarak eleştirel ve soğuk tavırlar hakimdir. Çocuğa karşı sevgi gösterilmediği, sürekli eleştirel tavır sergilenip olumsuzluklar üzerine odaklanıldığı için sevgiden yoksun büyüyen çocuklar ileriki yaşantılarında sorun yaşayabilirler.

Tutarsız Anne ve Baba Tutumları: Bazı ailelerde disiplin bulunmakta ancak ne zaman ve nerde uygulanacağı belli olmamaktadır. Anne babaların tutumları aşırı hoşgörü ve katı cezalandırılmalar arasında gidip gelmektedir.Çocuğun yaptığı bir davranışa bazı zamanlarda kızabilir bazı zamanlarda ise makul karşılayabilirler. Bunun sonucunda çocuk nerde ve nasıl davranacağını kestiremez. Neyin doğru neyin yanlış olduğunu anlayamaz.

Destekleyici ve Güven Verici Aile Tutumları: Anne ve babalar birbirlerine ve çocuklarına karşı kendilerini açık bir şekilde ifade ederler. Aile ortamında güvene dayalı bir iletişim vardır. Aile ile ilgili kararlar alındığı zaman çocuğa da danışılır, mantıksız ve basit olsa dahi çocuğun fikri sonuna kadar dinlenir. Anne ve babalar ilgi yetenek ve gelişim dönemlerini göz önünde bulundurarak çocuklarını olduğu gibi kabul edip yeteneklerini geliştirecekleri ortamlar sunarlar. Davranışlarıyla çocuklara model olurlar. Çocuktan görmek istemedikleri bir tutumu kendileri de sergilemezler. Kurallar bütünü çocuğa iyi aktarıldığından nerde ve nasıl davranacağını bilir. Çocuk kendi duygu ve düşüncelerini ailesini aktarabildiği için benlik algısı ve özgüveni olumlu yönde gelişir. Bu ortamda yetişen çocuklar özgüvenleri yüksek, sorumluluk sahibi, işbirliği ve uyum içerisinde hareket eden, sosyal, dengeli ve mutlu bireyler olurlar.

Sevgilerimle...
PSK. BURCU SUBAŞI

Sevgili anneler "Bebeğimin Güncesi" olarak bizi buralardan da takip edebilirsiniz;
İnstagram:http://instagram.com/bebegimin_guncesi
Facebook: https://www.facebook.com/KaaninGuncesi 

Paylaşım grubumuz: https://www.facebook.com/groups/537990606274830/
Grup içeriği: Montessori uygulamaları, çocuklar için aktiviteler, bebeklerde yeme sorunsalı/yeme alışkanlıkları, bebeklerde beslenme, bebeklerde uyku sorunları, bebeklerde hastalık gibi bir çok konuda annelerimizle birlikte paylaşımlarda bulunuyoruz.Kısacası bebeğe dair herşey...