BEBEKLERDE EK GIDALARLA BESLENME

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Hakan Kılıç blogumuzun konuk yazarı olarak "Bebeklerde ek gıdalarla beslenme" hakkındaki değerli bilgilerini bizlerle paylaştığı için kendisine teşekkür ediyoruz.

• Gerek olmadıkça 6 aya kadar anne sütü, 6 aydan sonra ek besinle tanıştırabilirsiniz.

• Artık bebeğiniz hızla büyüyor ve buna bağlı olarak besin ve enerji ihtiyaçları da artacaktır. Bu dönemde, meme ya da biberonla normal beslenme sonrasında bile mama istediğini ve doymamış olduğunu fark edeceksiniz. Bu bebeğinizin ek besinlere hazır olduğunu gösteren belirtilerdendir. Bu dönemde anne sütü varsa mutlaka devam etmelisiniz. Biberon maması kullanıyorsanız kullandığınız 1 numaralı başlangıç mamalarından 2 numaralı devam mamalarına geçmelisiniz. 

• Ek gıdalara geçiş dönemi yavaş ilerleyen bir süreçtir. 

• Bebeğiniz katı besinlerle tanıştıktan sonra her öğünde aldığı katı besin miktarı gittikçe artacaktır. 

• Bu dönemde bebeğinize çok seçenek sunarsanız, zengin çeşitlerle beslenmeye alışır ve yeni tatlara karşı tepki göstermez. 

• İstediği kadar yemesine izin veriniz. Hiçbir zaman zorlamayınız. 

• Yemek zamanları bebeğin kişilik gelişimi ve ruh sağlığı içinde önemlidir.

KATI GIDALARA ERKEN YA DA GEÇ BAŞLAMANIN ZARARLARI

• Erken başlanılırsa ishal ve alerjik hastalıklar artabilir. Annenin sütü azalabilir. Zayıflık ve aşırı beslenme gibi sonuçlar olabilir.

• Geç başlanılırsa büyüme geriliği,bağışıklıkta azalma, ishal,vitamin eksikliği görülebilir.

• Bebeğinizi katı besinlerle tanıştırmak için en uygun zaman 4 ile 6 ay arasıdır. 

BEBEĞİNİZ EK GIDA ALMAYA HAZIR MI?

• Bebeğiniz 4-6 ay arasında ek gıda almaya hazırdır. Ancak her bebeğin ek gıda almaya hazır olduğu zaman birbirinden farklıdır. Bazı bebekler üç aylık iken katı gıdalar almaya hazır duruma gelmesine karşın, dil atma refleksi genellikle dördüncü aydan itibaren kaybolmaya başlar. Aslında emme işlevinde önemli bir rolü olan bu refleks yüzünden bebek, ağzına sokulan her şeyi; kaşığı, yiyecekleri dili ile itmeye çalışır. 

• Beslenme sırasında bebeğiniz başını sağa-sola çevirir veya ağlarsa lütfen onu zorlamayınız. Katı gıdalara her ikinizin de zevk alacağı, mutluluk duyacağı bir dönemde başlamanız, herhangi belirli bir zamanda başlamaktan çok daha önemlidir. İstemiyorsa zorlamayınız, emzirmeye ve ya biberonla beslemeye 3-4 gün daha devam ettikten sonra tekrar deneyiniz. 

• Bebeğiniz tatmadan ve yutmadan önce yeni yemeğine belirli aralıklarla bakar,dokunur ve koklar. Bu nedenle yapılacak en iyi şey bebeğinize yeni yemeğini bir kaç gün tanıtmanızdır. 

• Bebeğinizi beslenme saatlerinde yüksek bir sandalyede oturtup besleyiniz. Böylece sandalyeye oturduğunda beslenme saatinin geldiğini anlayacaktır. 

• Yemeğini hazırlarken onun dikkatini çekmek için bebeğinizle konuşun ve hazırladığınız yemekleri ona da gösteriniz. Böylece yemek saatlerini daha eğlenceli bir duruma getirebilirsiniz. 

• Bebeğinizin ifadelerini ve davranışlarını izleyiniz. Yemek istemedikleri zaman bunu çeşitli şekillerde ifade ederler; örneğin, ellerini kaldırırlar, başka tarafa döner, yüzlerini buruştururlar, kafalarını sallarlar ya da ağızlarını açmazlar. 

EK GIDA ALMAYA HAZIR OLDUĞUNU GÖSTEREN BELİRTİLER 

• Sık sık anne sütü ister ve daha çok süt için ağlaması. Bazı bebekler geceleri sık uyanırlar. 

• Başını tamamen rahatça dik tutarak oturabilmesi 

• Parmakları ile tuttuğu nesneyi ağzına götürebilmesi. 

• Yiyeceği gözleri ile takip edebilmesi ve yiyecek verilince ağzını açması. 

• Ağzına verilen yiyecekleri dil ile dışarı atma refleksinin kaybolmaya başlaması. 

• Dudaklarına kaşık değdiği zaman, ağzını açmasıyla beraber dilini dışarı doğru çıkarmaması. 

• Isırma, çiğneme-yutma hareketlerinin birbiri ile uyumlu ve sıralı hale gelmesi 

• Başlangıçtaki emme şeklinin daha olgunlaşması ve emmenin adeta bir sıvı içiyormuş gibi güçlenmesi.

• Diş çıkarmaya başlaması.    

KATI BESİNLERE BAŞLAMAK İÇİN UYGUN ZAMAN 

• Zamanlamayı doğru seçiniz. Eğer emziriyorsanız, sütünüzün en düşük seviyeye geldiği zaman denemelisiniz. Bu genelde sabah veya öğlen saatleridir. Bebeğinizin huysuz ve yorgun olduğu bir zamanı tercih etmemelisiniz.

• Yeni beslendiyse denemeyi erteleyiniz. 

• Beslenme saatini diğer işleriniz arasındaki 5 dakikalık süre içerisine sığdırmaya çalışmayınız. 

• Bebeğiniz çok hareketli, yerinde durmuyor ve oturmuyor ise bir yandan dizlerini tutup bir yandan da ağzına yabancı bir madde sokmaya çalışmayınız. 

• Bebeğe kaşıkla besini vermeden önce masaya veya mama sandalyesine bir parça yiyecek koyunuz ve besini tanımasına izin veriniz.

  KATI BESİNLERE NASIL BAŞLANMALI

• Bebek kaşıkları bile bu dönemdeki bebekler için fazla geniş olabilir. Bu yüzden küçük çay kaşıklarını deneyebilirsiniz. Yarım çay kaşığı ile başlayınız ve beslenme boyunca onunla konuşarak yardımcı olmaya çalışınız.

• Katı gıdaları yutmayı başarıncaya kadar miktarı her gün bir iki çay kaşığı arttırarak veriniz ama beslenme öğünlerini çok yavaş artırmalısınız. 

• Katı gıdalarla beslenmeye başladığınızda yiyeceklerin çoğunu geri çıkaracak, bir kısmı yüzüne bir kısmı önlüğüne bulaşacaktır. 

• Katı gıdalara geçiş dönemini kolaylaştırmak için şu yöntemi deneyebilirsiniz: Bebeğinize önce biraz süt (anne sütü veya hazır mama) verdikten sonra az bir miktarda katı gıdayı yarım çay kaşığını geçmeyecek şekilde veriniz ama öğününü yine süt ile bitiriniz.

KATI BESİNLERE BAŞLARKEN NELERE DİKKAT ETMELİSİNİZ

• Ek gıdaları bebeğe uygun bir kaşıkla ya da bardakla veriniz, biberon kullanmayınız.

• Bebeğinize vereceğiniz her türlü gıda doğal ve taze hazırlanmış olmalıdır. 

• Yutmasını kolaylaştırmak ve ek gıdanın akciğere kaçmasını engellemek için ek gıda verirken onu kucağınızda kendini güvende hissedecek şekilde dik olarak tutun. 

• Besinlerdeki doğal tatlara alışmalarını sağlayınız. 

• Bebeğiniz için hazırladığınız besinlere katı yağ, şeker, tuz ve baharat katmayınız. 

• Bebeğinize vereceğiniz ek gıdayı onun gelişim düzeyine göre ağzında kontrol edebileceği ve yutabileceği besinlerden yumuşak, pürtüksüz yarı sıvı olanları seçiniz. 

• Her yeni gıdaya tek-tek ve yavaş-yavaş başlayınız, az miktarda başlayıp (1-2 çay kaşığı) her gün arttırınız. 4-5 gün aralıklarla yeni besinleri deneyiniz. 

• Sevmediği bir gıdayı zorla vermeyiniz, yeniden denemek için bir süre geçmesini bekleyiniz. 

• Yeme hızı bebek tarafından belirlenmelidir. 

• Beslemeden önce bebeğin kaşıktaki yiyeceğe ilgi göstermesini bekleyiniz. 

• Bebeğiniz isterse yiyeceği besini elleyerek tanımasına izin veriniz. 

• Zamanla bebeğinizin kendi kendine yemesine izin veriniz, bu onun özgüvenini artırır. 

• Ek gıdalara başladıktan sonra da bebeğinizi 2 yaşına kadar emzirmeye devam ediniz. 

• Diş çıkarma dönemi bebeğin iştahsız ve huzursuz olduğu zamanlardır. Bu dönemlerde bebek anne sütü veya biberon mamasını daha fazla almak isteyebilir. Fazla ısrarcı olmayınız. 

• Çocuğunuza bir yaşını doldurana kadar inek sütü vermeyiniz. Erken yaşta verilen inek sütü çocuğunuzda alerji ve kansızlık yapar. 

• Çocuğunuzu kansızlıktan korumak için demir yönünden zengin et, yumurta,mercimekli baklagiller, pekmez gibi ek gıdalar vermeye özen gösteriniz. 

• Çocuğunuza vereceğiniz ek gıdaların A vitamini açısından da zengin taze sebze ve meyve olmasına dikkat ediniz. Özellikle hastalıklardan korumasına yardımcı olacaktır.

• Hazırladığınız gıdaları oda ısısında 2 saatten fazla bekletmeyiniz. 

• Konserve, dondurulmuş ve paketlenmiş yiyecekleri, hazır meyve suları ve kolalı içecekleri, içine boya, tatlandırıcı veya aroma katılmış besinleri bebeğinize asla vermeyiniz. 

• Üç yaşın altındaki çocuklar günde altı öğün beslenmelidir. 

• Çocuğunuz ile birlikte sizin de yemeklerden tatmanız onun iştahını artıracaktır. Çocuklar kalabalıkta yemek yemeyi severler. 

• Bebeklere pişmemiş havuç, sosis, fındık- fıstık, çekirdek, üzüm gibi küçük kuru yemişler vermeyiniz. Nefes borusuna kaçarak boğulmaya ve akciğerlerin zarar görmesine neden olabilir.

KATI BESİNLERİ YEMEK İSTEMEZ İSE

Katı yiyeceklere yeni başlayanlar doğal olarak yeni tatlara ve katı beslenmenin yöntemine değişken bir davranış gösterirler. Bir hafta isterler, diğer hafta istemeyebilirler. Böyle bir durumda şu yöntemleri deneyebilirsiniz. 

Kaşık olarak parmak ucunuzu kullanın:

Bebekler kaşığa nazaran parmakları daha hoş karşılarlar. Bir parça sebze ya da meyve püresini parmaklarınıza koyun ve bunu oradan emmesine izin veriniz. Bu şekilde rahat yemeyi öğrendikten sonra, bir miktar yiyeceğini dilinin ucuna yerleştiriniz. Böylece zamanla dilinin ucundaki yiyeceği geriye doğru boğazına atarak yutmayı öğrenebilir.

Plastik kaşık deneyiniz:

Metal kaşıklar soğuk hissi verebilir, bebeğinizin dikkatini çekerek yemesini engelleyebilir.

Yemesi için zorlamayınız: 

Bebeğinizi beslemenizdeki amaç, ona yeni tatlar ve yeme yöntemlerini tanıtmaktır. Bu süreçte, bebeğiniz sık sık iki ileri bir geri şeklinde gelişme gösterecektir. Zaman zaman bebeğinizin katı yiyecekleri reddetmesi beklenen, normal bir tepkidir. Bu gibi olaylarla karşılaştığınız da ek besinleri vermeyi başka bir gün deneyiniz. Bebeğiniz hazır olduğunda yiyecektir.

KATI BESİNLERE BAŞLARKEN ALLERJİ

Katı yiyeceklere geçişte bebeğiniz yiyeceklere karşı alerjik reaksiyon gösterebilir. İnek sütü, yumurtanın beyazı, balık, fıstık, turunçgiller bebekler de en çok alerjiye neden olan yiyeceklerdir. Bebeğinize yeni yiyecekleri yavaş yavaş tanıtmalı ve yeni bir yiyeceği vermeden önce 3-5 gün beklemelisiniz, böylece yeni maddelere karşı reaksiyonları fark edebilirsiniz. Eğer ailenizde sık alerji öyküsü var ise o zaman daha çok dikkat etmeniz gerekir. 

En sık görülen alerjik reaksiyon belirtileri: 

• Deride kurdeşenlere benzer kızarıklıklar ve lekeler 
• Ek besin yedikten hemen sonra kusma 
• Yemekten birkaç saat sonra ishal 
• Dışkısında kan 
• Nefes almada zorluk

EK VİTAMİN VE MİNERALLER

Hazır mamalar gerekli bütün vitamin ve mineralleri içerdiğinden bunlarla beslenen bebeklere ek bir vitamin vermeye gerek yoktur. Anne sütü ile beslenen bebeklere D vitamini verilmeye devam edilmesi gerekir.